Zapraszamy do kontaktu w celu umówienia terminu spotkania w kancelarii w związku z planowanymi przez Państwa czynnościami notarialnymi.
W tym artykule
Co to jest umowa umowa darowizny?
Zgodnie z zapisami Art. 888 Kodeksu cywilnego, darowizna jest formą umowy, „w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku”. W praktyce notarialnej, najczęściej spotykamy się z darowiznami pieniędzy lub rzeczy – mieszkań, domów czy działek.
Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Umowa (oświadczenie) darowizny może być zawarta wyłącznie między osobami żyjącymi i powinna mieć formę aktu notarialnego. Darowizna, która nie ma postaci aktu notarialnego jest ważna, jeśli świadczenie zostało spełnione – na przykład jeśli przyrzeczona suma pieniędzy została przekazana, czy samochód został przekazany wraz z kluczykami i dokumentami. Jeśli jednak odrębne przepisy wymagają formy aktu notarialnego (np. nieruchomość), akt notarialny jest bezwzględnie potrzebny, choćby przedmiot darowizny został przekazany.
Darowizna może również dotyczyć określonych praw, na przykład prawa autorskiego czy własnościowego prawa do lokalu spółdzielczego. Za darowiznę uważane jest również umorzenie zobowiązania, na przykład umorzenie spłaty pożyczki.
Jak odbywa się podpisanie umowy darowizny?
Sporządzenie aktu notarialnego darowizny u notariusza zwykle rozpoczyna się od kontaktu telefonicznego w celu uzyskania listy niezbędnych dokumentów i umówienia terminu spotkania.
Często klienci zwracają się do notariusza z prośbą o przygotowanie treści umowy zgodnie ze swoimi wytycznymi, w tym przede wszystkim opisem przedmiotu darowizny. Wszelkie informacje i dokumenty przekazywane są pocztą elektroniczną.
Podczas umówionego wcześniej spotkania w kancelarii notarialnej, notariusz odczytuje treść aktu notarialnego, a strony transakcji składają pod nim swe podpisy. W przypadku darowizny nieruchomości, obdarowany staje się jej właścicielem już z chwilą zawarcia umowy, a następujący później wpis do księgi wieczystej jest tylko tego potwierdzeniem.
Jeśli darowizna dotyczy nieruchomości, notariusz jeszcze tego samego dnia rejestruje elektronicznie zawarty w akcie notarialnym wniosek do Sądu wieczystoksięgowego o dokonanie w księdze wieczystej. Następnie wszystkie dokumenty wraz z wypisem aktu notarialnego kancelaria wysyła do sądu prowadzącego księgę wieczystą.
Wysokość podatku od darowizny regulują przepisy Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Wysokość podatku od darowizny zależna jest od wartości rynkowej przedmiotu darowizny oraz od stopnia pokrewieństwa darczyńcy i obdarowanego.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn ustanawia 3 grupy podatkowe i dodatkowo, warunkowo „grupę 0”:
- „Grupa 0”: małżonkowie, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha, wymienieni w Art. 4a Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – darowizna podlega zupełnemu zwolnieniu z podatku;
- Grupa I: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie – podatek od 3 do 7%;
- Grupa II: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
- Grupa III: inni nabywcy;
Art. 4a. 1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, (…)
Z dniem 30 czerwca 2023 r. wysokość stawek podatku od darowizny określa rozporządzenie ministra finansów z 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dziennik Ustaw – rok 2023 poz. 1226). Stawki podatku przedstawiają się następująco:
| Kwoty nadwyżki w zł | STAWKA PODATKU | |
|---|---|---|
ponad | do | |
Od nabywców z I grupy | ||
- | 11 833 | 3% |
11 833 | 23 665 | 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 | - | 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
Od nabywców z II grupy | ||
- | 11 833 | 7% |
11 833 | 23 665 | 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 | - | 1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
Od nabywców z III grupy | ||
- | 11 833 | 12% |
11 833 | 23 665 | 1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 | - | 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
Od podatku od spadku i darowizn obowiązują następujące kwoty wolne:
- 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Podatku więc się nie zapłaci, jeśli wartość darowizny nie przekroczy podanych wyżej kwot wartości czystej, czyli po odliczeniu po odjęciu wartości długów i ciężarów. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, ciężarem jest obciążenie inne niż dług, które w chwili nabycia zmniejsza rynkową wartość przedmiotu nabycia.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą podpisania umowy i ciąży na obdarowanym. Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa przedmiotu darowizny określona przez strony umowy i w razie potrzeby zweryfikowana przez rzeczoznawcę.
Jakie dokumenty potrzebne są do zawarcia notarialnej umowy darowizny?
Na podstawie przedstawionych przez strony transakcji dokumentów notariusz weryfikuje ich tożsamość, a w przypadku darowizny nieruchomości ustala prawa własności.
Jeśli przedmiotem darowizny są pieniądze, wystarczy że notariuszowi zostaną okazane dane osobowe stron umowy – imiona, nazwisko, imiona rodziców, stan cywilny, nr dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, NIP, adres zameldowania. Jeśli umowa darowizny dotyczy nieruchomości, strony umowy powinny przekazać kancelarii dodatkowo:
- odpis zwykły z księgi wieczystej,
- wypis z rejestru gruntów i rejestru lokali
- tytuł nabycia (akt notarialny, postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia)
- w przypadku nabycia przez dziedziczenie – zaświadczenie urzędu skarbowego o uregulowaniu podatku od spadku,
- dodatkowo w przypadku firm – aktualny odpis z KRS lub wpis do ewidencji działalności gospodarczej, REGON, NIP.
Ile kosztuje sporządzenie umowy darowizny?
Zawarcie umowy darowizny u notariusza wiąże się z opłatami, których wysokość uzależniona jest od rodzaju oraz wartości nabywanej przedmiotu darowizny. Składają się na nie:
- podatki,
- opłaty sądowe,
- taksa notarialna.
Podatki związane z transakcją sprzedaży mieszkania
Wysokość podatku podatków od darowizny została opisana wyżej.
Opłaty sądowe przy sprzedaży mieszkania
Wysokość opłat sądowych pobieranych przez notariusza przy darowiźnie nieruchomości regulowana jest zapisami Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:
- wpis własności w księdze wieczystej – 200 zł
Wysokość taksy notarialnej przy darowiźnie
Maksymalną wysokość taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Wartość honorarium notariusz zależy od wartości przedmiotu darowizny i wynosi :
- do 3000 zł – 100 zł;
- powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
- powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.
W przypadku darowizny lokalu mieszkalnego i działek budowlanych, stawka taksy notarialnej wynosi 50% podstawowej. Wysokość honorarium notariusza każdorazowo ustalana jest indywidualnie z klientem.
Dla przykładu, w przypadku darowizny mieszkania o wartości 400 tys. zł, maksymalna wysokość taksy notarialnej będzie wynosiła 1185 zł (505 zł + 680 zł) netto.
Dodatkowo notariusz pobiera opłatę za złożenie wniosku wieczystoksięgowego w wysokości 200 zł oraz za wypisy zależnie od ich ilości i objętości umowy.
Wszystkie opłaty notarialne podlegają podatkowi od towarów i usług (PTiU) w wysokości 23%.