Nie wszyscy mają w sobie na tyle dużo siły, by za życia myśleć o swojej śmierci i o sprawach, które będą się z nią wiązać – co się stanie z dorobkiem całego życia, jak będzie wyglądał podział majątku, kto zajmie się koniecznymi formalnościami, jak nie dopuścić do powstania konfliktów, czy wreszcie jak zadbać o sukcesję w posiadanej firmie. We wszystkich tych sprawach pomocne może być wybranie doświadczonego w sprawach spadkowych notariusza – prawnika i osoby zaufania publicznego.
Zapraszamy do kontaktu w celu umówienia terminu spotkania w kancelarii w związku z planowanymi przez Państwa czynnościami notarialnymi.
W tym artykule
Co to jest testament?
Testament to oświadczenie woli zawierające rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. W Polsce aktem prawnym regulującym problematykę testamentów jest przede wszystkim kodeks cywilny (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny), a w szczególności artykuły 922-1088. Wskazane przepisy określają tzw. dziedziczenie ustawowe i wskazują osoby dziedziczące spadek. Jeśli nie ma testamentu, na podstawie tych przepisów, po śmierci danej osoby sąd lub notariusz wskazuje spadkobierców ustawowych.
Wedle ustawy pierwszymi osobami dziedziczącymi majątek zmarłego są małżonek oraz dzieci. W przypadku braku dzieci czy wnuków, majątek zmarłego dziedziczy małżonek oraz rodzice zmarłego. W przypadku, gdy jedno z rodziców nie żyje, należny mu udział przypada rodzeństwu zmarłego w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa nie żyje, należny mu udział przypada dzieciom rodzeństwa.
Rodzaje testamentów
Kodeks cywilny przewiduje dwie główne formy testamentów: zwykłe i szczególne. Testamenty szczególne sporządza się, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Takim przypadku spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
Zwykle mamy do czynienia z testamentami zwykłymi i właśnie takie testamenty sporządzane są w Kancelarii Notarialnej Sobańska-Tiutiunik, Szymański w Łodzi.
Rodzaje testamentów zwykłych
Wśród testamentów zwykłych, ze względu na sposób ich sporządzenia, wyróżniamy testamenty holograficzne, notarialne i allograficzne.
- Testament holograficzny (Art. 949 KC) – to testament napisany w całości przez spadkodawcę pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą. Uwaga: Testament napisany na komputerze i wydrukowany, a następnie odręcznie podpisany jest nieważny.
- Testament notarialny (Art. 950 KC) – to najpewniejsza i najtrudniejsza do podważenia formą testamentu. Testament taki sporządza notariusz w formie aktu notarialnego.
- Testament allograficzny czyli urzędowy (Art. 951 KC) – testament taki sporządzany jest w formie ustnej przy obecności dwóch świadków i jednej z następujących osób: wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta), staroście, marszałku województwa, sekretarzu powiatu lub gminy, kierowniku urzędu stanu cywilnego. Testament ustny sporządzany jest, gdy zachodzi obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli okoliczności nie pozwalają na sporządzenie testamentu zwykłego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia oraz podpisami osób biorących udział w jego sporządzeniu, bądź na drodze zeznań składanych przed sądem.
Testament notarialny staje się dokumentem urzędowym – jest przygotowany przez profesjonalnego prawnika, osobę zaufania publicznego, dzięki czemu znacznie trudniej jest go podważyć. Sporządzając testament, notariusz bada nie tylko zgodność z prawem rozrządzenia testamentowego, ale również upewnia się, że spadkodawca rozumie swoje działania (np. nie cierpi na chorobę psychiczną dającą widoczne objawy).
”
Art. 945. § 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
Co to jest poświadczenie dziedziczenia?
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia jest jedną z dwóch metod pozwalających na stwierdzenie nabycia spadku. Drugą metodą jest uzyskanie orzeczenia sądowego o stwierdzeniu nabycia spadku. Obie wymienione metody posiadają taką samą wagę prawną.
Choć do dziedziczenia nie jest potrzebny akt poświadczenia dziedziczenia ani postanowienie sądowe, ze względów praktycznych warto taką czynność przeprowadzić. Niekiedy, na przykład w przypadku dziedziczenia nieruchomości, tytułu prawnego potwierdzającego dziedziczenie, nie będzie możliwe ujawnienie swego prawa do nieruchomości w księdze wieczystej ani jej sprzedać.
Uzyskanie poświadczenia dziedziczenia drogą aktu notarialnego jest szybsze, niż na drodze sądowej głównie za sprawą znacznie krótszych terminów umówienia spotkania u notariusza niż wyznaczenia termin posiedzenia sądu. Poza tym, termin spotkania u notariusza można dopasować do swojego kalendarza, a o terminie rozprawy sąd po prostu informuje. Na dodatek, po otrzymaniu orzeczenia od sądu należy czekać na jego uprawomocnienie.
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia może być wydany przez każdego notariusza na urzędującego terenie Polski, natomiast w przypadku postępowania sądowego, właściwości sądu zależna jest od miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Zanim notariusz sporządzi notarialne poświadczenie dziedziczenia, musi przygotować protokół dziedziczenia zawierający dane umożliwiające ustalenie porządku dziedziczenia po spadkodawcy.
Jakie dokumenty należy okazać notariuszowi przed sporządzeniem testamentu?
Maksymalną wysokość taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Maksymalne honorarium notariusza za sporządzenie testamentu wynosi 50 złotych.
- dane osobowe osoby sporządzającej testament (imiona, nazwisko, imiona rodziców, stan cywilny, nr dowodu osobistego lub paszportu PESEL, adres zameldowania, data urodzenia),
- dane osobowe osoby powoływanej do spadku (imiona, nazwisko, imiona rodziców, PESEL, adres zameldowania, data urodzenia).
Ile kosztuje sporządzenie poświadczenia dziedziczenia?
Maksymalną wysokość taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Honorarium notariusza wynosi:
- 100 zł za sporządzenie protokołu dziedziczenia,
- 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Wszystkie opłaty notarialne podlegają podatkowi od towarów i usług (PTiU) w wysokości 23%.
Ile kosztuje sporządzenie testamentu u notariusza?
Maksymalną wysokość taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Maksymalne honorarium notariusza za sporządzenie testamentu wynosi 50 złotych.
Wszystkie opłaty notarialne podlegają podatkowi od towarów i usług (PTiU) w wysokości 23%.